اثبات کلاهبرداری در معامله

به عنوان وکیل کلاهبرداری در کرج تصمیم گرفتم در این مقاله بر اساس قوانین سال 1402 و همچنین پرونده های متعددی که در انواع دعاوی کلاهبرداری در کرج داشتم، قوی ترین راهکارهای حقوقی در حل انواع دعاوی مرتبط با کلاهبرداری را با شما به اشتراک بگذارم.

کلاهبرداری چیست

هرگاه شخصی با توسل به وسایل متقلبانه و غیرواقعی مردم را فریب دهد و موجب بردن مال دیگری شود، جرم کلاهبرداری به وقوع می پیوندد. کلاهبرداری از جرایم مقیّد و مرکّب است. جرم مقيد جرمی است كه قانونگذار برای تحقق آن نتيجه خاصی را معين نموده است که این نتیجه خاص متضرر شدن قربانی (بزه ديده) و كسب منفعت برای مرتكب است.

ویدیو: نکات پیش خرید آپارتمان

به علاوه کلاهبرداری جرم مرکب است. یعنی، جرمی است که عنصر تشکیل دهنده آن از چند عمل ترکیب یافته باشد که هریک به تنهایی جرم کلاهبرداری نبوده ولی در کنار هم باعث تحقق جرم کلاهبرداری می شوند. دو عنصر اصلی تشکیل دهنده جرم کلاهبرداری توسل به وسایل متقلبانه و فریب است.

• توسل به وسایل متقلبانه می تواند از ابتدا ساختگی (از قبیل سند) و یا خالی از وجه (مانند چک) باشد.
• فریب در واقع غفلت و عدم آگاهی مالک است. پس زمانی یک جرم، کلاهبرداری محسوب می شود که عنوان فریب وجود داشته باشد.

انواع کلاهبرداری

کلاهبرداری به 2 نوع ساده و مشدّد تقسیم می شود. میزان حبس مجازات کلاهبرداری مشدّد 2 تا 10 سال می باشد که برای تحقق آن باید یک یا چند مورد از سه مورد زیر وجود داشته باشد:

• شخصی که کلاهبرداری کرده است، کارمند دولت یا یکی از مؤسسات عمومی باشد.
• مرتکب، کارمند دولت یا مؤسسات عمومی نیست امّا سِمَت کارمند دولت را جعل کند.
• کلاهبرداری را از طریق رسانه های ارتباط جمعی مثل رادیو، تلویزیون و روزنامه به انجام برساند.

اگر هیچ یک از موارد بالا وجود نداشته باشد، کلاهبرداری از نوع ساده است و مجازات آن یک تا 7 سال حبس می باشد.

حکم برخی از مصادیق کلاهبرداری

ورشکستگی به تقصیر:

ورشکستگی به تقصیر مثل اقدام تاجر به انجام خریدهایی بالاتر یا فروش هایی نازل تر از قیمت روز، به قصد تأخیر انداختن ورشکستگی (مواد 541 و 542 قانون تجارت) است که شباهت کمتری هم با کلاهبرداری دارد امّا مجازات آن 6 ماه تا 2 سال حبس است.

ورشکستگی به تقلب:

تاجر ورشکسته ای را تصور کنید که اسناد و دفاتر خود را مفقود می کند یا از طریق معاملات صوری اموالش را می فروشد و یا آن ها را مخفی می کند و با هر فرضی از طریق تقلب، خودش را به میزانی بدهکار جلوه می دهد که درحقیقت نیست، در این صورت این تاجر مرتکب جرم ورشکستگی به تقلب شده است؛ که ماهیتاً شبیه کلاهبرداری می باشد. مجازات ورشکستگی به تقلّب، مطابق ماده 670 قانون مجازات اسلامی 1 تا 5 سال حبس می باشد.

تعدی نسبت به دولت:

تعدی به معنای دست درازی است. این جرم نیز تفاوت قابل توجهی با کلاهبرداری ندارد.

تعدی نسبت به دولت در ماده 598 قانون مجازات اسلامی اینگونه توضیح داده شده است:

اگر مدیران و کارکنان سازمان ها، ادارات، شوراها، شهرداری ها، مؤسسات و شرکت های دولتی و یا وابسته به دولت، نهادهای انقلابی، بنیادها و به طور کلی اعضا و کارکنان قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و مأمورین به خدمات عمومی اعم از رسمی و غیررسمی، وجوه، اموال و اسناد دولتی و عمومی را مورد استفاده غیرمجاز قرار دهند، متصرف غیرقانونی شناخته می شوند؛ که علاوه بر جبران خسارت وارده و پرداخت اُجرت المثل، به شلاق تا 74 ضربه محکوم می شوند.

همچنین علاوه بر موارد بالا، دسیسه و تقلّب در کسب و تجارت، تبانی و معاوضه برای بردن مال غیر، انتقال مال غیر بدون مجوز قانونی، تبانی در معاملات قانونی، کلاهبرداری در امور ثبتی و کلاهبرداری در شرکت ها نیز ماهیتاً فرقی با کلاهبرداری ندارند و از شکل های خاص جرم کلاهبرداری می باشند.

البته با توجه به دنیای امروز نمی شود از انواع کلاهبرداری اینترنتی و همچنین کلاهبرداری پیامکی و شیوه های مختلف آن نیز بگذریم.

عناصر جرم کلاهبرداری

هر جرمی شامل 3 عنصر می باشد:

• قانونی
• مادی
• روانی

ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، عنصر قانونی جرم کلاهبرداری می باشد.

طبق ماده 1 قانون نام برده، هر کس از راه حیله و تقلب، مردم را به وجود شرکت ها، تجارتخانه ها، کارخانه ها، مؤسسات موهوم و یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیرواقعی امیدوار نماید یا از حوادث و پیش آمدهای غیرواقعی بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول (جعلی) اختیار کند و به هر طریقی مال دیگری را ببرد، کلاهبردار محسوب می شود.

شرط تحقق جرم آن است که سوء نیت با ارتکاب رفتار خاصی به مرحله فعلیت برسد. پس فعل (جنبش و حرکتی از طرف فاعل) و ترک فعل (امتناع از تکلیفی که قانون گذار تعیین کرده است) که سوء نیت مجرمانه را به مرحله فعلیت می رسانند، عنصر مادی جرم را تشکیل می دهند. به این ترتیب، توسل به وسایل تقلّبی، عنصر مادی کلاهبرداری محسوب می شود.

برای تحقق جرم، باید بین فعل یا ترک فعل مجرمانه و خواست و اراده فاعل، یک وجه مشترک وجود داشته باشد، که آن وجه مشترک، سوء نیت فاعل و یا به عبارتی عنصر روانی (معنوی) که سومین عنصر تحقق جرایم است، می باشد.

بنابراین برای این که شخص، کلاهبردار شناخته شود باید رفتار و عملکردش (عنصر مادی) همراه با سوء نیت (عنصر معنوی) باشد.

مجازات کلاهبرداری ساده و مشدد

• مجازات کلاهبرداری از نوع ساده: یک تا هفت سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل مال برده شده، می باشد.
• در کلاهبرداری مشدد که شخص کلاهبردار باید یک یا چند مورد از شرایط سه گانه که پیش تر به آن پرداختم را داشته باشد، به مجازات حبس از 2 تا 10 سال و انفصال ابد از خدمات دولتی (ممنوعیت کارمند از شغلی که به سبب آن مرتکب جرم شده است) و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که کلاهبرداری کرده است، محکوم می شود.

قانون گذار تخفیف مجازات حبس را به کمتر از یک سال در کلاهبرداری ساده و دو سال در کلاهبرداری مشدد یا تبدیل آن به مجازات دیگر را جایز ندانسته است.

مجازات شروع به جرم کلاهبرداری معمولاً حداقل مجازات تعیین شده در همان مورد است و همچنین در صورتی که آن عمل شروع کننده به جرم کلاهبرداری، خودش به تنهایی نیز جرم باشد، در آن صورت، شروع کننده به جرم، به مجازات آن جرم نیز محکوم خواهد شد.

کلاهبرداری در معامله

از رایج ترین جرائم مربوط به کلاهبرداری است که در آسا وکیل با پرونده های زیادی در این زمینه دست و پنجه نرم کرده ام.

کلاهبرداری و فروش مال غیر در کرج (و سایر شهرها) یکی از صورت های خاص جرم کلاهبرداری است.

طبق ماده 1 قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر، اگر کسی مال غیر را با دانستن این موضوع که مال غیر (مال دیگری) است بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند، کلاهبردار محسوب می شود. حال آن که انتقال چه عین باشد چه منفعت.

یعنی اگر کسی خانه غیر (مال دیگری) را به کسی بدهد تا درآن سکونت داشته باشد به عبارتی مال غیر (مال دیگری) را به مستأجر بدهد (منفعت) یا خانه دیگری (مال غیر) را به کسی بفروشد (عین)، در هر صورت کلاهبردار شناخته می شود و مطابق قانون مجازات تشدید کلاهبرداری، مجازات خواهد شد.

همچنین اگر انتقال گیرنده نیز از مالک نبودن انتقال دهنده آگاهی داشته باشد، مطابق قانون مورد تعقیب و قابل مجازات خواهد بود. در فروش (انتقال یا رد) مال غیر، موضوع جرم «مال» است که اموال منقول و غیرمنقول را شامل می شود.

جرم کلاهبرداری در انحصار وراثت

متأسفانه قانع نبودن هرکسی به حق خودش یکی از بزرگترین مشکلات فرهنگی در کشور ماست. در آسا وکیل پرونده های زیادی داشته ام که ریشه اصلی آن ها تصرف ارث توسط یکی از وراث بوده است. حرص و طمع برای مال موجب می شود که بعضی اشخاص برای اینکه ارث بیشتری ببرند دست به جرم کلاهبرداری بزنند. اغلب جرم کلاهبرداری در ارث را با جعل کردن اسناد و مدارک و یا خیانت در امانت انجام می دهند.

مقاله: وکیل انحصار وراثت کرج

طبق ماده 9 قانون تصدیق انحصار وراثت، هرگاه شخصی باوجود علم به عدم وراثت خود، خواستار گواهی انحصار وراثت شود و یا با علم به وجود وارثی غیر از خود، گواهی انحصار وراثت بگیرد؛ درنتیجه گواهی برخلاف حقیقت است و شخص کلاهبردار محسوب می شود و علاوه بر جبران خسارت، به مجازاتی که به موجب قانون برای این جرم (کلاهبرداری) تعیین شده است محکوم می شود.

دوست عزیز دقت داشته باشید که کلاهبرداری در ارث، مانع ارث بردن شخص کلاهبردار نمی شود و تنها به مجازات جرم ارتکابی اش (کلاهبرداری) محکوم می شود و باید مال غیر، که در اینجا سهم دیگر وراث است را به آن ها برگرداند و طبق حکم دادگاه متناسب با جرم ارتکابی، حبس اش را متحمل گردد.

مجازات کلاهبرداری از طریق انتقال یا رد مال غیر

براساس تجربه عرض می کنم، معمولاً حکم کلاهبرداری و فروش مال غیر، مجازات یک تا هفت سال حبس و جزای نقدی معادل مال برده شده و پس دادن مال به مالک اصلی را در پی دارد.

اگر شخص مرتکب کلاهبرداری، از کارکنان دولت باشد (کلاهبرداری مشدّد که پیش تر در موردش صحبت کردم) علاوه بر این ها به انفصال ابد (ممنوعیت کارمند از شغلی که به سبب آن مرتکب جرم شده است) نیز محکوم خواهد شد.

تذکر: اگر انتقال گیرنده در حین معامله از مالک نبودن شخص انتقال دهنده آگاهی داشته باشد، قانون گذار آن را نیز معاون جرم می داند و مجازاتش، طبق مجازات معاونت جرم (یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی) می باشد.

همچنین اگر مالک از وقوع معامله مطلع شود تا یک ماه فرصت دارد تا از طریق اظهاریه برای ابلاغ انتقال گیرنده و مطلع کردن او از مالکیت خود اقدام کند. در غیر این صورت، مالک نیز معاون مجرم شناخته خواهد شد و مطابق جرم معاونت (یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی) مجازات خواهد شد.

مراجعین زیادی داشته ام که به دلیل عدم آگاهی از همین موضوع ساده دچار دردسر شده اند.

تبانی مشاور املاک با فروشنده

کلاهبرداری در معاملات ملکی به ویژه کلاهبرداری در فروش ملک در شهرهای بزرگی مثل کرج بسیار رایج شده است.

اگر بنگاه ها یا مشاورین املاک آگاهی داشته باشند که مال متعلّق به دیگری است و با این وجود، برای فروش (یا انتقال) مال غیر همکاری کنند، بسته به شرایط به عنوان شریک یا معاون جرم قابل تعقیب هستند.

انتقال گیرنده می تواند علیه مشاور املاک شکایت کیفری تنظیم کند و عنوان شکایت، فروش مال غیر و در حکم کلاهبرداری است، که در نهایت سبب بازگشت وجه به انتقال گیرنده و جبران ضرر و زیان او و مجازات حبس برای مرتکب جرم کلاهبرداری خواهد بود.

البته دقت داشته باشید که در تنظیم شکایت علیه مشاور املاک مورد نظر، باید نکات حقوقی خاصی رعایت شود که توصیه می کنم برای این منظور هم از یک وکیل کارکشته استفاده کنید.

بازگردانی اموال پس از فروش مال غیر

برای اثبات مالکیت در فروش مال غیر، صاحب اصلی تا یک ماه پس از اطلاع پیدا کردن از وقوع معامله فرصت دارد تا مالکیت خود را از طریق ابلاغ اظهاریه به اطلاع انتقال گیرنده برساند و سپس در روند دادگاه اگر مال کلاهبرداری شده منقول (قابل نقل و انتقال) باشد، دادگاه حکم رد آن مال را به نفع صاحب مال می دهد (مال به صاحب اصلی بازگردانده می شود).

امّا اگر مال غیرمنقول (غیرقابل نقل و انتقال مانند ملک) و دارای سند رسمی باشد، در صورتی دادگاه حکم رد مال به صاحب اصلی را می دهد که با جعل سند رسمی، مال را از اختیار قانونی صاحب اصلی خارج کرده باشند.

اعسار در رد مال کلاهبرداری

اعسار به معنای عدم توان مالی است که در پرونده های برگرداندن دین کاربرد دارد. مثلاً وقتی «الف» به «ب» پولی قرض می دهد و «ب» توان بازپرداخت آن را ندارد، دادگاه حکم به اعسار می دهد و بازگرداندن مال «الف» را برای «ب» قسط بندی می کند.

امّا در پرونده های فروش یا انتقال مال غیر که در حکم کلاهبرداری است و دین و قرضی به میان نیست؛ کلاهبردار باید تمام مال را بازگرداند. زیرا بازگرداندن تمام مال برده شده، جزء قسمتی از مجازات های جرم کلاهبرداری است؛ که در ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری به آن اشاره شده و کلاهبردار نمی تواند تقاضای اعسار (عدم توان مالی) دهد.

مرجع صالح برای شکایت جرم فروش یا انتقال مال غیر

اصولاً مرجع صالح برای شکایات جرم فروش یا انتقال مال غیر دادسراهای عمومی و انقلاب است.

از آن جایی که فروش مال غیر از جمله جرایم کیفری می باشد، در نتیجه برای ایجاد پرونده های کیفری باید به دادسراهای حوزه وقوع جرم، یعنی محلی که فروش یا انتقال مال غیر در آن جا انجام شده است مراجعه کرد.

به عنوان مثال، اگر جرم فروش یا انتقال مال غیر در شهر تهران اتفاق بیفتد امّا مال مورد نظر در کرج واقع باشد، دادسرای صالح به رسیدگی، دادسرای شهر مشهد است. چرا که جرم فروش مال غیر در حوزه آن اتفاق افتاده.

جرم جعل و استفاده از سند مجعول و کلاهبرداری

پیش تر عرض کردم که کلاهبرداری مقید به انجام نتیجه یعنی بردن مال غیر است که با فریب دیگران و توسل به وسایل متقلّبانه تحقق پیدا می کند. جعل نیز همانند کلاهبرداری با توسل به وسایل متقلبانه و فریب دیگران تحقق می یابد، با این تفاوت که مقید به نتیجه نیست.

یعنی چه از سند و مدرک جعل شده استفاده شود یا نه و چه جاعل به هدف خود برسد یا نه، در هر صورت قابل مجازات و پیگیری می باشد. مجازات جعل و استفاده از سند مجعول با توجه به میزان و نوع جرم جعل و نحوه استفاده از سند مجعول در قانون مجازات اسلامی، حبس و جریمه نقدی می باشد.

کلاهبرداری در معامله ملک

بی تجربگی افراد در معاملات ملکی ریشه اصلی ایجاد این نوع از پرونده هاست. فروش یک ملک به چند نفر که از آن با عنوان معامله معارض یاد می شود، در ماده 117 قانون ثبت اسناد و املاک جرم انگاری شده است.

مجازات کلاهبرداری در فروش ملک به شرح زیر است:

«اگر کسی از طریق سند رسمی یا عادی، عین (مثل فروش) یا منفعت مال (مثل اجاره) اعم از منقول یا غیرمنقول حقی به شخصی بدهد (از قبیل فروش یا انتقال) و بعد همان مال را با شخص دیگری نیز معامله کند، مجرم شناخته می شود. براساس ماده 117 قانون مزبور، حکم فروش ملک به چند نفر، حبس با اعمال شاقه از سه تا ده سال می باشد.»

مقاله: وکیل ملکی در کرج

شکایت کلاهبرداری خودرو

کلاهبرداری در معاملات خودرو اقسام متفاوتی دارد و به عبارتی هرکس به سبک خودش کلاهبرداری می کند.

در ادامه قصد دارم به تعدادی از رایج ترین روش های کلاهبرداری فروش خودرو در کرج (و سایر شهرها) اشاره کنم تا در معاملات خودرو هوشمندانه عمل کنید.

خیلی از موکلین بنده در آسا وکیل اگر پیش از هرگونه اقدامی این مقاله را مطالعه می کردند شاید هرگز در مواجه با کلاهبردارها فریب نمی خوردند.

1. زمانی که با قصد خرید به بازدید ماشینی رفتید، ماشین سالمی را به شما نشان می دهند و شما کارشناس خودرو می آورید تا آن را بررسی کند و سپس متوجه می شوید که خودرو از هر نظر سالم است و ایرادی ندارد.

بنابراین به پای میز معامله می روید، در این فرصت که شما در بنگاه، پای میز معامله نشسته اید، بدون اطلاع شما کسی در بیرون، ماشینی که آن را بررسی کرده اید را با ماشین دیگری امّا با همان مشخصات ظاهری ولی خراب، رنگ دار، چپی و یا تصادفی جایگزین می کند و در متن قرارداد معامله هم مشخصات ماشین جایگزین شده نوشته می شود. در این شرایط اگر شما به مشخصات نوشته شده در متن قرارداد دقت نکنید سرتان کلاه می رود.

مطمئن ترین راه این است که شماره شاسی خودروی سالمی که به شما نشان می دهند را با شماره شاسی ذکر شده در قرارداد تطبیق دهید و مطمئن شوید که در حال خریداری همان ماشین هستید نه ماشین دیگری.

2. اگر برای خرید به بازدید ماشینی رفتید و چند خریدار دیگر نیز آمدند و یکی از آن خریداران با کارشناس خود، ماشین را بررسی کرد و گفت ماشین سالم و عالی است، شما اطمینان نکنید و به صرف اینکه کارشناس خریداری که نمی شناسید گفت ماشین سالم است به پای میز معامله نروید.

چون معمولاً در چنین شرایطی خریداران و کارشناس تقلّبی بوده و با فروشنده دست شان در یک کاسه است و به علت حضور شما می آیند تا شما را به خرید وسوسه کنند. بنابراین هیچوقت تحت تأثیر حرف دیگران قرار نگیرید و از کارشناس خودرو و مشاور مطمئن خود کمک بگیرید.

3. امّا یکی دیگر از روش های کلاهبرداری که معمولاً دلالان خودرو از آن استفاده می کنند این است که برای خرید ماشین نزد شما می آیند و به صورت دستی بین خودتان قولنامه ای مینویسید و کلّ مبلغ را به صورت چک حامل به شما می دهند و برای جلب اعتماد شما تا زمان پاس شدن چک، ماشین را هم نمی برند.

پس از مدتی، به هر دلیلی خواستار فسخ معامله می شوند و چک را از شما پس می گیرند و قولنامه را پاره می کنند و شما هم تصور می کنید که معامله فسخ شده است، غافل از اینکه قولنامه اصلی در دست خودش است.

تا اینکه اظهارنامه شکایت برایتان می آید با عنوان تحویل ماشین و الزام به تنظیم سند. چرا که شخص کلاهبردار ادعا می کند با شما معامله کرده و به جای چک (که از شما پس گرفته) به شما وجه نقد داده و شما ملزم به تحویل ماشین و سند زدن به نام او هستید. بنابراین فرد مقابل بدون اینکه پولی پرداخت کرده باشد، مالک ماشین شما می شود.

بنابراین هرگز در این شرایط به سادگی اعتماد نکنید و برای تنظیم قولنامه حتماً به بنگاه های معتبر مراجعه کنید و در صورت پس دادن چک و یا وجه نقد، حتماً رسید دریافت کنید.

کلاهبرداری لیزینگ خودرو

کلاهبرداری در فروش خودروهای لیزینگی معمولاً به این صورت است که افراد با دیدن پیش پرداخت کم و سود کم اقساط این خودروها که از قیمت خودروهای ثبت نامی در کارخانه ها کمتر می شود فریب می خورند و به خیال قیمت مناسب و کمتر از معمول، با شرکت های کلاهبردار لیزینگ خودرو معامله و سریعاً پول را برای آن ها واریز می کنند و دیگر نه خبری از صاحبان شرکت می شود و نه از تحویل ماشین.

جرایم مالی، زمانی که شخصی به عنوان متهم یا مجرم، مال متعلق به طرف دیگری را کسب کرده باشد به 2 دسته تقسیم میشوند:

دسته اول؛ برای اینکه مال برده شده پس گرفته شود و خسارات آن جبران شود، نیازمند ارائه دادخواستی جداگانه از دادخواست کیفری است.

امّا دسته دوم که کلاهبرداری شرکت های لیزینگ در زمره آن است، برخلاف دسته اول، اگر دادگاه جرم را احراز کند و ثابت شود که جرمی واقع شده، علاوه بر محکوم کردن فرد یا شرکت لیزینگ به مجازات، به اِعاده یا استرداد وجه (مال) نیز رأی می دهد و نیازی به ارائه دادخواست جداگانه برای تقاضای استرداد وجه نیست.

به خاطر داشته باشید که کلاهبرداری با فروش اقساطی خودرو می تواند ظاهری قانونی داشته باشد. بنابراین اگر آگهی فروش خودرو از شرکت های لیزینگی را از روزنامه پیدا کردید، دلیل بر قانونی بودن فعالیت آن ها نیست.

مطمئن ترین راه برای فهمیدن اینکه شرکت های لیزینگ، قانونی و معتبر هستند یا نه؛ مراجعه به سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به نشانی WWW.CBR.IR و یا تماس با شماره 129 مرکز ارتباط مردمی قوه قضائیه می باشد.

کلاهبرداری با تاخیر در تحویل خودرو

طبق تبصره 1 ماده7 آیین نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان خودرو، عرضه کننده خودرو موظّف است در صورت تأخیر در تحویل خودرو، از تاریخ تحویل مندرج در قرارداد تا زمان تحویل خودرو به مصرف کننده، مبلغ خسارت تأخیر در تحویل را نسبت به وجوه پرداختی محاسبه و پرداخت نماید.

پس وقتی در متن قرارداد بین طرفین، زمان معینی برای تحویل خودرو مشخص شده است، باید طبق قرارداد، در آن زمان خاص خودرو تحویل داده شود. در غیر این صورت، کلاهبرداری و تخلّف از قرارداد است و علاوه بر شکایت و مجازات، خسارت تأخیر در تحویل خودرو نیز قابل مطالبه می باشد.

اثبات کلاهبرداری در فروش خودروی معیوب به جای سالم

در قانون مدنی عنوانی وجود دارد به نام خیار عیب، به معنی حق بر هم زدن معامله در صورت معیوب بودن مال مورد معامله. اگر عیب در حین عقد موجود امّا مخفی باشد و مشتری در زمان معامله به آن علم نداشته باشد حتی اگر عیب ظاهری باشد و مشتری متوجه آن نشده باشد، مشتری مختار است معامله مال معیوب را فسخ کند و یا اینکه مال معیوب را با اخذ اَرش (اخذ اَرش یعنی گرفتن ما به تفاوت قیمت مال معیوب با قیمت مال سالم) قبول کند.

تشخیص عیب برحسب عرف و عادت می باشد و اثبات آن بر عهده مدعی است که مؤثرترین راه اثبات، اقرار فروشنده به وجود عیب است، گرچه که فروشنده کلاهبردار به ضرر خود اقرار نمی کند، زیرا هدفش فروش خودروی معیوب بوده است.

دومین روش اثبات کلاهبرداری در معامله خودرو، اسناد و مدارکی است که مدّعی (خریدار) در دست دارد و اگر اسناد و مدارکی مبنی بر معیوب بودن خودرو در دست خریدار موجود نبود، شهادت شهود (در صورت نبودن سند و مدرک معارض)، محکمه پسند خواهد بود.

فسخ معامله به دلیل فروش کالای تقلبی

در صورت اثبات کلاهبرداری در معامله کالای تقلبی، طبق ماده 439 قانون مدنی، مشتری حق فسخ معامله را خواهد داشت. حق فسخ در چنین معامله ای برحسب خیار تدلیس می باشد. خیار تدلیس به معنای حق بر هم زدن معامله در موقعیتی است که یکی از طرفین طی عملیاتی سبب فریب طرف دیگر معامله بشود.

فسخ چنین معامله ای بعد از اینکه خریدار به تقلّبی بودن کالا پی برد، فوری است. یعنی زمانی که به تقلّبی بودن کالا پی بردیم و به فروشنده مراجعه کردیم، فروشنده موظّف به پس گرفتن کالای تقلّبی و بازگرداندن وجه به خریدار (مشتری) می باشد.

اگر فروشنده از پس گرفتن کالای تقلبی امتناع کرد باید با مراجعه به مراجع قضایی روند قانونی آن را پیگیری کرد. وجود فاکتور خرید باعث راحتی روند اثبات اصل معامله می شود، پس بهتر است بدون دریافت فاکتور از خرید کالا خودداری کنید.

طریقه شکایت از فروشگاه اینترنتی کلاهبردار

افزایش تمایل مردم به خرید های اینترنتی موجب شکل گیری تعدادی از فروشگاه های اینترنتی کلاهبردار شده است.

برای اقدام قانونی علیه جرایم رایانه ای از قبیل کلاهبرداری فروشگاه های اینترنتی، می توان به دادسرای جرایم رایانه ای مراجعه و تشکیل پرونده داد. دادسرا نیز برای بررسی بیشتر، موضوع پرونده را به پلیس فتا ارجاع می دهد.

تجربه در آسا وکیل به بنده نشان داده است که در کلاهبرداری های اینترنتی بزرگ، حضور یک وکیل کلاهبرداری اینترنتی کارکشته، تا حد زیادی می تواند در جبران خسارت به شما کمک کند.

روش دیگر شکایت از فروشگاه های اینترنتی، مراجعه به سایت اینترنتی پلیس فتا به نشانی www.cyberpolic.ir می باشد؛ که برای ثبت شکایت در سایت نام برده شده، باید در قسمت ارتباطات مردمی (تماس با ما) مشخصات را تکمیل کرد تا شکایت مورد پیگیری توسط پلیس فتا قرار گیرد.

کلاهبرداری با سند و چک

متأسفانه با جعل سند و قولنامه و همچنین کوتاهی از دریافت کد رهگیری از فروشندگان در معاملات مسکن، از خریداران ملک کلاهبرداری و سوء استفاده می شود.

برای جلوگیری از کلاهبرداری هایی که از طریق سند انجام می شوند:

باید مندرجات سند را با مشخصات ملک یا زمین مطابقت داد و مالک نیز احراز هویت شود. تمامی شروط و شرایط و همچنین پول های رد و بدل شده، چه به صورت وجه نقد و چه به صورت چک در قولنامه نوشته شود و کد رهگیری از سیستم دریافت گردد.

مصداق بارز کلاهبرداری با چک، صدور چک بِلا محل است که شخص مرتکب از هر طریقی که منجر به صدور گواهی عدم پرداخت شود، می تواند این کار را انجام دهد. از قبیل عدم تطابق امضای وی، خط خوردگی و…

از روش های دیگر کلاهبرداری با چک می توان به کلاهبرداری با چک دیگری اشاره کرد.

تحصیل مال از طریق نامشروع

ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، تحصیل مال از طریق نامشروع را تعریف کرده است. بر این اساس:

«هر کس با تقلب یا به هر طریقی مال یا وجهی را تحصیل کند، که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی باشد، مجرم محسوب می شود.»

از آن جایی که در متن ماده برای مرتکب جرم، ویژگی خاصی قائل نشده است. هر شخص حقیقی یا حقوقی می تواند مرتکب جرم تحصیل مال از طریق نامشروع باشد.

همچنین با استناد به متن ماده متوجه می شویم که موضوع جرم، مال یا وجه است به هر طریقی که باشد؛ منقول و غیرمنقول، اوراق بهادار سهام، اسناد و….

عنوان «نامشروع» شامل هر رفتاری که حتی در عرف و اخلاق ناپسند باشد را نیز شامل می شود، که تشخیص آن به عهده قاضی است.

همانطور که خدمت شما عرض کردم، فریب و تقلب عناصر اصلی جرم کلاهبرداری هستند. بنابراین اگر در تحصیل مال نامشروع فریب و یا تقلبی رخ دهد، این موضوع نیز نوعی کلاهبرداری محسوب می شود.

همچنین ممکن است تحصیل مال از طریق نامشروع حتی بدون فریب و عناصر متقلّبانه نیز اتفاق بیفتد؛ مثل زمانی که «الف» اشتباهاً به حساب «ب» پول واریز می کند و از «ب» خواستار بازگرداندن مبلغ واریزی می شود امّا «ب» امتناع می کند. در این جا «ب» برخلاف عناصر کلاهبرداری، بدون فریب و هیچ گونه ابزار متقلّبانه، مال دیگری را از طریق نامشروع اخذ کرده است.

مجازات تحصیل مال از طریق نامشروع

براساس ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، میزان حبس تحصیل مال نامشروع 3 ماه تا 2 سال می باشد و همچنین مجازات جریمه نقدی معادل دو برابر مال بدست آمده برای مرتکبین تعیین شده است.

حکم معاونت در تحصیل مال از طریق نامشروع

تحصیل مال از طریق نامشروع جرم تعزیری (جرمی است که به واسطه نقض مقررات حکومتی ایجاد می شود) است که طبق بند «ت» ماده127 قانون مجازات اسلامی، مجازات معاون در جرایم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی است. در اینجا منظورم از جرم ارتکابی، تحصیل مال از طریق نامشروع است که مجازاتی از نوع درجه 6 دارد.

بنابراین مجازات حبس معاون با یک یا دو درجه پایین تر، حبس از نود و یک روز تا شش ماه و یا کمتر از سه ماه می باشد و در ارتباط با مجازات جزای نقدی، بستگی به مال برده شده دارد.

کلاهبرداری در معامله ملک

عدم تعهد افراد در پروژه های ساختمانی تا به حال مراجعین زیادی را به آسا وکیل کشانده است.

پس از مراحل ساخت و اتمام ساختمان، برای فروش و سند زدن به نام اشخاص، ارائه گواهی پایان کار، ضروری و الزام آور است که به عهده مالکین ساختمان یا قائم مقام قانونی و یا وکیل قانونی مالکین می باشد. بنابراین در صورت عدم ارائه گواهی پایان کار، نمی توان در دفاتر اسناد رسمی سندی را تنظیم کرد.

معمولاً افرادی که اقدام به پیش فروش پروژه های ساختمانی می کنند با بد عهدی خود موجب اذیت شدن خریداران می شوند.

اگر اشخاصی از قبل به طور قانونی واحدهایی از ساختمان را پیش خرید کرده باشند (قرارداد پیش فروش در دفاتر اسناد رسمی داشته باشند) امّا مالک یا مالکین به علت عدم ارائه پایان کار از سند زدن به نام خریداران خودداری کنند، آن ها می توانند با قرارداد پیش فروشی که دارند، مالکین را به انجام تعهدات قراردادیشان جهت گرفتن گواهی پایان کار از شهرداری، از طریق مراجع قضایی الزام کنند.

مدت زمان حبس با سوء پیشینه در جرایم کلاهبرداری

همانطور که پیش تر نیز عرض کردم، میزان حبس کلاهبرداری ساده یک تا هفت سال و مشدد دو تا ده سال است.

طبق بند «ب» ماده 25 قانون مجازات اسلامی:

«اگر مرتکب، به حبس تا درجه چهار محکوم شود یعنی بیش از 5 تا 10 سال، دارای 3 سال سوء پیشینه و اگر به حبس درجه پنج یعنی بیش از 2 سال تا 5 سال محکوم شده باشد، دارای 2 سال سوء پیشینه خواهد شد.»

جرم کلاهبرداری در فضای مجازی

حضور پر رنگ مردم در شبکه های اجتماعی به ویژه اینستاگرام و همچنین کانال ها و گروه های تلگرامی موجب شده است که بسیاری از افراد با شگردهای مختلفی، از فروش محصولات تقلبی گرفته تا جذب سرمایه گذار و … اقدام به کلاهبرداری مجازی کنند.

مجازات کلاهبرداری در فضای مجازی علاوه بر رد مال به صاحب آن، حبس از 1 تا 5 سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات می باشد؛ که در ماده 13 قانون جرایم رایانه ای تعیین شده است.

میزان مجازات های جزای نقدی براساس نرخ رسمی تورم که بانک مرکزی اعلام می کند هر سه سال یک بار با پیشنهاد قوه قضائیه و تصویب هیأت وزیران قابل تغییر است (با استناد به ماده 53 قانون جرایم رایانه ای).

آزادی مشروط در جرایم کلاهبرداری

از آن جایی که مجازات حبس جرم کلاهبرداری کمتر از 10 سال می باشد؛ پس از تحمل 1/3 مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام، با رعایت شرایط زیر به فرد کلاهبردار حکم آزادی مشروط تعلق می گیرد:

• محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود، حُسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
• حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی شود (احساس ندامت و پشیمانی داشته باشد).
• به تشخیص دادگاه، محکوم تا آن جا که استطاعت دارد ضرر و زیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد.
• محکوم پیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.

تذکر: دو مورد اول از طریق گزارش رئیس زندان محل به تأیید قاضی اجرای احکام می رسد. قاضی اجرای احکام موظّف است پس از بررسی وضعیت زندانی درباره تحقق شرایط فوق درصورت احراز آن، پیشنهاد آزادی مشروط در جرم کلاهبرداری را به دادگاه ارائه کند.

کلاهبرداری توسط شرکت هایی که ثبت نشده اند

شرکت هایی که ثبت نشده اند و به اصطلاح شرکت های کاغذی، با انجام تبلیغ های وسوسه کننده، اعتماد اشخاص را برای معامله با خودشان جلب کرده و جوری وانمود می کنند که گویی همه کارهایشان قانونی است.

در هر صورت بعد از این که چندین میلیارد از طریق این معاملات کلاهبرداری کردند، شرکت را رها کرده و ناپدید می شوند. فراموش نکنید، ثبت شرکت و یا تبلیغات آن ها در روزنامه های کثیرالانتشار دلیل بر قانونی بودن فعالیت آن ها نیست.

چگونه بفهمیم یک شرکت معتبر است؟

برای مطمئن شدن از معتبر و قانونی بودن شرکت ها و فعالیت آن ها می توان از سامانه استعلام اشخاص حقوقی کشور به نشانی www.ssaa.ir کمک گرفت. برای استعلام شرکت مورد نظر در این سامانه به یکی از موارد: نام شرکت یا شماره ثبت شرکت و یا شناسه ملی شرکت، نیاز است.

از آن جایی که در ماده 134 قانون مجازات اسلامی گفته شده «مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی مانع مسئولیت اشخاص حقیقی مرتکب جرم نیست.» در نتیجه اشخاصی که در چنین شرکتی مرتکب کلاهبرداری شده اند، به مجازات کلاهبرداری محکوم خواهند شد.

تعلیق حکم حبس در جرایم کلاهبرداری

کلاهبرداری جزء جرایم تعزیری است. زیرا، به موجب قانون یا نقض مقرّرات حکومتی تعیین و مجازات آن اعمال می گردد.

طبق ماده 46 قانون مجازات اسلامی، در جرایم تعزیری (جرایم و مقرّرات حکومتی) درجه 3 تا 8، دادگاه می تواند در صورت وجود شرایط مقرر برای تعویق صدور حکم (از قبیل: وجود جهات تخفیف، پیش بینی اصلاح مرتکب، جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران، فقدان سابقه کیفری مؤثر) اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از 1 تا 5 سال معلّق نماید.

در صورتی که برای جرم کلاهبرداری، با وجود تعزیری بودن و دارا بودن شرایط ماده 46، امکان تعلیق حکم حبس وجود ندارد. زیرا طبق تبصره 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری، دادگاه نمی تواند به تعلیق اجرای کیفر، حکم دهد. بنابراین جرم کلاهبرداری قابل تعویق و تعلیق نیست؛ چرا که اهمیّت و آثاری بر جامعه دارد که مرتکب باید در موعد مقرّر مجازات شود.

کلاهبرداری (فریب) در ازدواج شامل چه مواردی می شود؟

در ازدواج، هر امری که سبب فریب دیگری شود و یا عقد بر مبنای شرط خاصی واقع گردد که در واقعیت وجود نداشته باشد، از قبیل: داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سِمَت خاص، تجرد و… مصداق کلاهبرداری است.

شخص مرتکب کلاهبرداری در ازدواج، طبق ماده 647 قانون مجازات اسلامی، به حبس تعزیری از 6 ماه تا 2 سال محکوم می گردد. همچنین طبق ماده 1128 قانون مدنی، وقتی که بعد از عقد معلوم شود که فریب دهنده فاقد آن وصف مقصود بوده، برای طرف مقابل حق فسخ ایجاد خواهد شد.

تاخیر و تادیه در کلاهبرداری را چگونه باید دریافت کنیم؟

در صورت تأخیر تأدیه در جرم کلاهبرداری که مرتکب به سبب حکم قطعی دادگاه مکلّف به بازگرداندن وجه طلبکاران می باشد، خسارت و ضرر و زیان تأخیر و دیر کرد آن قابل مطالبه است.

قانون گذار در ماده 221 و 228 قانون مدنی تصریح کرده است، در صورتی که موضوع تعهد تأدیه، وجه نقدی باشد، قاضی می تواند (با توجه به در نظر گرفتن ناتوانی مالی در ایجاد تأخیر) حکم به جبران خسارت حاصله از تأخیر در تأدیه دِین، که با توجه به شاخص بانک مرکزی تعیین می شود را بدهد.

کلاهبرداری در مزایده ها

مطابق با ماده واحده قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی، اشخاصی که در معاملات یا مناقصه‌ ها و مزایده‌ های دولتی یا شرکت ها و مؤسسات وابسته به دولت یا مأمور به خدمات عمومی و یا‌ شهرداری ها با یکدیگر تبانی کنند و در نتیجه ضرری متوجه دولت و یا شرکت ها و مؤسسات مذکور بشود به حبس تأدیبی (حبس مربوط به جرایم شدیدتر از خلاف و خفیف تر از جنایت) از یک تا سه سال و جزای نقدی‌ به میزان آنچه که به ناحق تحصیل کرده‌اند محکوم می‌شوند.
‌

هرگاه مستخدمین دولت، شرکت ها و یا مؤسسات مزبور، شهرداری ها و همچنین کسانی که به روشی از طرف دولت یا شرکت ها و یا مؤسسات‌ فوق در انجام معامله، مناقصه و یا مزایده دخالت داشته باشند و با علم و یا اطلاع از تبانی، معامله را انجام دهند یا به نحوی در تبانی، شرکت یا معاونت‌ کنند، به حداکثر مجازات حبس و انفصال ابد از خدمات دولتی و شرکت ها و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری ها محکوم خواهند شد.

در کلیه موارد‌ مذکور، در صورتی که عمل، مطابق قانون سزاوار کیفر شدیدتری باشد مرتکب به اشد مجازات محکوم خواهد شد.

معاونت و همکاری در کلاهبرداری

اگر فردی در کلاهبرداری با فریب دیگری یا دسیسه، در ساخت و تهیه وسایل مورد نیاز برای جرم و یا در تسهیل وقوع جرم شرکت داشته باشد، معاون شناخته شده و مشمول مجازات معاونت در جرم کلاهبرداری می شود.

همچنین طبق گفته قانون گذار در تبصره ماده 126 قانون مجازات اسلامی، برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی (همزمان و هم سو) بین رفتار معاون و مرتکب جرم ضروری است.

به عنوان مثال، هدف «الف (مرتکب اصلی- مباشر)» و «ب (معاون)» کلاهبرداری می باشد. امّا اتفاقی پیش بیاید که «الف» مرتکب قتل شود، در این صورت «ب» معاون جرم قتل نخواهد بود و تنها به مجازات معاونت در جرم کلاهبرداری (تبانی در کلاهبرداری) که هدف مشترک آن ها بوده، محکوم خواهد شد.

در این مقاله سعی کردم انواع روش های اثبات کلاهبرداری در معامله را به شما کاربر محترم یادآوری شوم. امیدوارم که این مقاله برای شما مفید باشد.